BURGERPARTICIPATIE EN DE NIEUWE OMGEVINGSWET

WAT BETEKENT BURGERPARTICIPATIE VOOR U?

Burgerparticipatie komt voor in alle vormen en maten, op alle schaalniveau’s, in ontwikkelings- en beheersplannen, kortom we kunnen er niet meer omheen. De nieuwe omgevingswet speelt hier ook op in door ‘publieksparticipatie’ te benoemen als belangrijke tool om tot betere besluitvorming te komen. Ik hoor u denken, maar.. hoe kan burgerparticipatie helpen dan? Want over het algemeen zijn participatieprocessen erg tijds- en arbeidsintensief en worden juist (met name door plannenmakers) als last ervaren in plaats van hulpmiddel. Is het dan om te buigen tot een kans in plaats van bedreiging? Volgens onze minister Melanie Schultz van Haegen van I&M wel. Ik geef u een korte introductie in mogelijkheden en ontwikkelingen op dit gebied. 

Over elk burgerparticipatie traject kunnen we één ding zeggen, het is altijd maatwerk. Elke situatie is anders dus heeft ook een ander proces. Wel zijn er innovaties op dit gebied, een vorm die nog redelijk in zijn kinderschoenen staat is online burgerparticipatie. Verschillende bedrijven zijn hiermee aan het experimenteren; van apps die blinden van punt A naar punt B geleiden tot aan burgers met sensoren die geluidsoverlast in de directe leefomgeving meten en deze info online delen met andere burgers. Ook in de wereld van de overheid is er zichtbaar een transitie gaande; we kunnen ons paspoort tegenwoordig online aanvragen maar ook online petities worden ingezet om de burger haar mening te vragen. De burger is mondiger geworden en wil graag meer invloed uitoefenen op haar directe leefomgeving. Wanneer u dan iets wilt veranderen aan deze omgeving kan grote discussie ontstaan. Dit resulteert in trage en dure juridische processen, extra onderzoekkosten en bezwaarschriften die uw plannen dwarsbomen. Door strategisch om te gaan met burgers kan dit traject worden versneld. Het grote voordeel van online participatie hierin is dat de communicatie tussen burger en initiatiefnemer een groter bereik heeft en minder tijd kost. Gemeente of ontwikkelaar kan zo op een goedkopere manier informatie verzamelen of services verlenen.

Maar, online participatie hoeft niet perse offline participatie uit te sluiten, de een kan de ander in veel situaties zelfs versterken. Door het online gebeuren kan er een grotere groep mensen worden bereikt en door offline participatie kan bijvoorbeeld het diepere gesprek worden gevoerd met direct betrokkenen.

BURGERS BETREKKEN BIJ JE PLAN, WAAROM DAN?

Waarom moet je burgers dan betrekken bij je plan? Ook al had u de burger volledig genegeerd, u komt ze toch tegen wanneer uw plan ter inzage wordt gelegd. Dan kunnen bezwaren worden ingediend die extra geld en tijd kosten en de kans van slagen verkleinen. Door de burger direct te betrekken, wordt er ingestoken op een bredere belangenafweging en kunnen eventuele drempels in het proces vroeg worden verholpen. Zo geeft het u meer ruimte om direct in te spelen op bezwaren, kan het zelfs bezwaren voorkomen en kan het ook nog eens extra informatie verschaffen en kennis genereren. Zeg nou zelf, wie kent de directe omgeving nou beter dan haar bewoners zelf? Daarnaast kunt u door participatie testen of er felle tegenstanders zijn die u later in het proces alsnog zou tegenkomen. Als we dit zo lezen, klinkt burgerparticipatie zo gek nog niet en kan het juist ook een goede bijdrage kan leveren aan uw plan.

DE NIEUWE OMGEVINGSWET, WAT HEEFT DAT VOOR EFFECT OP U?

Er zijn al veel artikelen geschreven over het onderwerp de nieuwe omgevingswet. In 2018 wordt deze dan ook daadwerkelijk in werking gesteld. De nieuwe omgevingswet bundelt 26 bestaande wetten zodat er een beter afstemming kan plaatsvinden voor plannen op het gebied van milieu, bouwen, water, ruimtelijke ordening en natuur. Dit brengt een aantal veranderingen met zich mee, maar waarom wil het kabinet het huidige systeem eigenlijk veranderen en wat betekent dit nou voor u? In deze blog geven we u kort een inzicht. 

Het huidige omgevingsrecht bestaat uit meer dan 60 wetten, 100 amvb’s en honderden ministeriële regelingen. Voor ruimtelijke plannen, zoals woningbouw, natuurontwikkeling en infrastructuur geeft dit veel onduidelijkheid. Plannen moeten worden getoetst aan veel complexe regels. Vaak geeft dit onduidelijkheid wat leidt tot langdurige procedures en hoge kosten voor zowel initiatiefnemer als beoordelaar. Door de nieuwe omgevingswet wil het kabinet komen tot een efficiënter en eenvoudiger systeem dat een betere samenhang creëert. De nieuwe wet maakt wettelijke kaders voor burgers, ondernemers en de overheid inzichtelijker zodat er actiever en beter kan worden gewerkt aan ontwikkeling en beheer van onze leefomgeving. 

Maar wat verandert er dan precies? Nou, veel wetten worden vervangen zoals de Wro, Wabo en de Tracéwet en geïntegreerd in de omgevingswet. De omgevingswet bevordert integrale oplossingen door op een hoger schaalniveau afstemming te zoeken (het decentraal tenzij principe) en er wordt nauw aansluiting gezocht bij Europese wet- en regelgeving. Voor u betekent dit een eenvoudiger stelsel die minder kost (10% minder plankosten); meer samenhang tussen verschillende partijen; een bredere belangenafweging; een betere inzet op leefkwaliteit; transparante en snellere besluitvorming door o.a. burgerparticipatie en de milieueffectbeoordeling, die gezamenlijk een aanzienlijke tijd- en geldwinst kunnen opleveren (M. Schultz van Haegen, 2011).